De schakel in gezondheid & zorg.

In de tweejaarlijkse Integrale Circulaire Economie Rapportage 2025 heeft het Planbureau voor de Leefomgeving een aantal aanbevelingen gedaan voor economische verduurzaming. In zijn brief Circulaire Economie van 20 maart 2025 zegt Staatssecretaris Jansen (I&W) toe de vier onderstaande aanbevelingen mee te nemen bij de actualisatie van het Nationaal Programma Circulaire Economie, dat in het najaar wordt verwacht.

Hoe verhouden deze vier aanbevelingen zich tot de medisch hulpmiddelen en technolgie? Voor het commissiedebat Circulaire economie op 16 april a.s. zet Nefemed de spot op de medische producten.  

1. 'Blijf inzetten op ambitieus, Europees circulaire-economiebeleid om een gelijk speelveld voor Nederlandse bedrijven te realiseren.'
Een gelijk Europees speelveld hulpmiddelenfabrikanten is essentieel voor de beschikbaarheid, toegankelijkheid en betaalbaarheid van medische hulpmiddelen en technologie in ons land. Maar op dit moment creëert Nederland met over- en onderregulering ten opzichte van Europese verordeningen, een ongelijk speelveld voor hulpmiddelenfabrikanten [hier een uitgebreide toelichting daarop]. 

2. 'Benut bestaande nationale instrumenten beter, zoals uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) en circulaire inkoop door overheden.'
Het is belangrijk om bij voorgenomen UPV’s die de gezondheidszorg raken scherp na te gaan of (1) de vereisten voldoen aan de stand van de wetenschap en praktijk, (2) of ze uitvoerbaar zijn (wat betreft techniek, arbeid en kosten) en (3) of ze een netto duurzaamheidsresultaat opleveren. Het Besluit UPV Luiers en Incontinentiematerialen, is in elk geval een slecht voorbeeld van UPV-inzet, omdat het op alle drie van deze aspecten negatief scoort.

3. 'Zet in op de uitwerking van beleidsinstrumenten met grote potentiële milieueffecten. Bijvoorbeeld een Europese heffing op primaire fossiele grondstoffen voor plastics, en meer circulair aanbesteden bij grond-, weg- en waterbouw.'
Met medische hulpmiddelen en technologie zijn, om redenen van uitzonderingen in Europese verordeningen, géén grote potentiële milieueffecten te behalen. Deze uitzonderingen zijn zo vastgelegd vanuit het oogpunt van gezondheid en (patiënt)veiligheid. 

4. 'Versterk het bestaande sturingsmodel voor een circulaire economie door duidelijke, bindende afspraken te maken tussen ministeries, decentrale overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties over rollen, verantwoordelijkheden en het behalen van doelen.'
Organiseer daarvóór interdepartementale afstemming van het duurzaamheidsbeleid en richt een Klankbordgroep Veldpartijen in, zodat veiligheid, doeltreffendheid, doelmatigheid, cliëntgerichtheid en duurzaamheid vóóraf onderzocht en in samenhang geborgd worden en zo duurzame hulpmiddelen beschikbaar komen en blijven voor de patiënt.

Obstakels bij verduurzaming medische producten
Het door middel van innovatie veilig verduurzamen van producten en productiewijzen is bij elke fabrikant top of mind. Eenvoudig is dit niet.

Een medisch innovatieproces neemt, mede vanwege strenge internationale wet- en regelgeving, geen weken maar járen in beslag. Daarbij houdt Nederland geen gelijke tred met de (groene) verplichtingen die Europese Unie stelt: ofwel Nederland voert maatregelen in die verder gaan dan de Europese vereisten (‘goldplating’); ofwel Nederland voert dringende stipuleringen in de Europese regelgeving niet uit. Vervolgens worden de kosten van de stapeling van groene vereisten eenzijdig neergelegd bij de fabrikanten. Daardoor verslechtert het ondernemersklimaat, terwijl gelijktijdig ook de afzet verslechtert omdat groene innovaties sneuvelen in het inkoop/contractbeleid van zorgverzekeraars. 
 
Hoe verder? 
Hulpmiddelenfabrikanten hebben dringend behoefte aan duidelijkheid en eenduidigheid van (inter)nationale wet- en regelgeving, aan zorgvuldige interdepartementale afstemming en aan een inkoopbeleid dat past bij de groene ambities. 

Nefemed volgt daarom met veel interesse het Zorginstituut, de NZa en het RIVM, die passende mogelijkheden ontwikkelen voor de verdere verduurzaming van de medische producten.