Actueel

Inbreng van Nefemed voor het Commissiedebat Circulaire Economie 19 december 2024 in de Tweede Kamer

Op 19 december gaat de vaste Tweede Kamercommissie I&W met Staatssecretaris Jansen van Milieu in debat over Circulaire Economie. 

Als brancheorganisatie van producenten van Medische Hulpmiddelen en Medische Technologie zien wij een rol die de ruim 500.000 medische hulpmiddelen op de Nederlandse markt kunnen spelen bij de totstandkoming van een Circulaire Gezondheidszorg. 

Impact - Bijdrage van medisch technologische innovaties aan een Circulaire Gezondheidszorg
In haar advies Verduurzaming van Hulpmiddelen in de Zorg van september 2022 benoemt de Gezondheidsraad de noodzaak om te komen tot een Interdepartementale Beleidsagenda voor Duurzame Hulpmiddelenzorg.
Dat zorgverleners, patiënten, eindgebruikers, zorginstellingen, zorgverzekeraars en ook fabrikanten ook behoefte hebben aan een gedragen toekomstbeeld van duurzame hulpmiddelenzorg, is afgelopen jaar nogmaals bevestigd door de Analyse Extramurale Hulpmiddelenmarkt van bureau HHM van april dit jaar.

Sindsdien is er nog geen reguliere samenwerking tussen de departementen VWS, I&W, EZ en Klimaat en Groene Groei ontstaan die het voor bovenstaande stakeholders mogelijk maakt om kennis en middelen te bundelen om de transitie in concrete, geprioriteerde stappen met elkaar vorm te geven.

Daarom doen wij hieronder een aantal suggesties om deze transitie te versnellen en schetsen wij de barrières die daaraan nu nog in de weg staan.

Wat is er nodig?
1. Werk publiek privaat samen
2. Meet impact betrouwbaar – Kijk naar de hele LCA en toeleveringsketen
3. Interdepartementale Beleidsagenda Duurzame Hulpmiddelenzorg – Volg het advies van de Gezondheidsraad
 
In onze inbreng staan voorbeelden waarbij het ontbreken van publiek-private samenwerking, niet volledig meten van impact en het ontbreken van een ministerie-overstijgende beleidsagenda zorgt voor uitdagingen in leveringszekerheid. En waar samenwerking de oplossing is.

Op 6 december tekende directeur-bestuurder Michiel van Campen namens Nefemed de Green Deal Samen werken aan duurzame zorg 3.0. 

“De lidbedrijven zijn elk al lange tijd bezig om hun producten en productiewijze te verduurzamen. Maar voor een optimale en veilige inzet van deze medische hulpmiddelen en technologie in de praktijk én een andere manier van werken in de zorg is meer nodig: passende wet- en regelgeving. Er is (nog) geen interdepartementaal duurzaamheidsbeleid voor medische hulpmiddelen, terwijl de regels elkaar wel raken, tegenwerken en onnodig vertragen. Samen met de lidbedrijven draagt Nefemed praktische beleidsoplossingen aan waardoor de zorg persoonlijker, passender en minder belastend kan worden. Maar het is natuurlijk vele malen krachtiger om dit samen met alle andere zorgpartijen te doen. Ik kijk uit naar die hashtag#synergie.” 
 
Binnen de Green Deal 3.0 richt Nefemed zich met name op het circulair en spaarzaam met grondstoffen en materialen werken. Concrete speerpunten: 

✅ Delen van kennis over succesvolle circulariteitsinitiatieven in het buitenland. 
✅ Verbeteren van circulaire logistiek van hulpmiddeleninkoop, inzetbaarheid en end-of-life producten. 
✅ Ontwikkelen van veldnormen met stakeholders op het snijvlak van duurzaamheid, effectieve zorginterventies en patiëntveiligheid. 
✅ Bijdragen aan uitvoeren van het advies van de Gezondheidsraad uit 2022 om te komen tot een “interdepartementale beleidsagenda voor duurzame hulpmiddelenzorg” en bevorderen van domeinoverstijgende kennisdeling. 
✅ Bijdragen aan kennisdeling over Life Cycle Assessment-modellen en het berekenen van ecologische, economische en sociaal-maatschappelijke duurzaamheid.

Lees meer over de duurzaamheidsagenda in https://nefemed.nl/duurzaamheid

Leveringstekorten, door een pandemie, natuurverschijnsel, calamiteit of anderszins, moeten we in Nederland en de EU beter zelf kunnen op vangen. Daarbij moeten we niet alleen kijken naar kritieke geneesmiddelen, maar ook naar kritieke medische hulpmiddelen en technologie. 

Het LCG, VWS, CBG en IGJ deden wat in hun macht lag om met tijdelijke oplossingen een door orkaan Helene veroorzaakt dreigend tekort aan infuuszakken te voorkomen. Nefemed roept partijen op om ook langere termijnoplossingen in gang te zetten. Juist nu!

Maatregelen voor kritieke geneesmiddelen
Het Landelijk Coördinatiecentrum Geneesmiddelen (LCG) heeft onlangs samen met zorgverleners aan een nationaal overzicht samengesteld van de voor de Nederlandse patiënt kritieke geneesmiddelen.

Aan de hand van deze lijst bepaalt minister Agema de komende tijd welke maatregelen voor welke geneesmiddelen het meest effectief zijn om geneesmiddelentekorten in de toekomst te voorkomen (Zie ook het antwoord op vraag 587 bij de VWS Begroting 2025). 

In reactie op een uitspraak van de Raad van State maakt minister Agema vorige week één van de maatregelen bij tekorten bekend. 
 
Proactief beleid voor kritieke medische hulpmiddelen en technologie
Het is niet meer dan logisch dat de toedieningswegen van kritieke geneesmiddelen integraal onderdeel vormen van de lijst essentiële geneesmiddelen. En dat deze medische hulpmiddelen - getuige ook de geest van de in juni 2024 met algemene (!) stemmen aangenomen motie van NSC en PVV - nimmer onder een toegangsbeperkende maatregelen mogen vallen, zoals een preferentiebeleid.

Net zo evident is, dat de medische hulpmiddelen en medische technologie die essentieel zijn voor kritieke processen, eveneens aldus worden aangemerkt. 

De analyse hiervoor kan relatief snel plaatsvinden, immers: de WHO heeft al een uitgebreid overzicht van kritieke hulpmiddelen en kritieke processen samengesteld. 

Verschuivende wereldmarkten
Wanneer een wereldmarkt door een pandemie, natuurverschijnsel, of calamiteit plots verschuift, staat Nederland simpelweg niet vooraan in de rij voor levering. Dan staan we met lege handen. 

Daarom moeten we ons In Nederland en de EU verstandig voorbereiden op onverwachte leveringsonderbrekingen met proactief beleid voor toedieningswegen van kritieke geneesmiddelen en voor medische hulpmiddelen die essentieel zijn voor kritieke processen.   

Lees meer achtergronden en prioriteiten om samen met ketenpartijen op te pakken in het hoofdstuk Leveringszekerheid.

Tijdens de plenaire behandeling van het Pakket Belastingplan 2025 op 12 november jl. vroeg Inge van Dijk (CDA) aandacht voor de enorme BTW-complexiteit bij medische hulpmiddelen. 'Zo valt de katheter die urine afvoert en tegelijkertijd de lichaamstemperatuur meet wel onder het verlaagde tarief, maar de katheter met een snij- en prikfunctie niet.'

Vereenvoudigde, zinnige BTW-tarieven
In een motie verzochten Inge van Dijk (CDA) c.s. de regering om vóór de Voorjaarsnota in overleg met de Kamer een alternatieve invulling voor de afschaffing van verlaagde btw-tarieven te presenteren en daarbij gebruik te maken van het handboek Omzetbelasting, willekeurige aanpassingen te voorkomen en te streven naar vereenvoudiging. 

Op 14 november is deze (gewijzigde) motie van Inge van Dijk (CDA), Hans Vijlbrief (D66), Pieter Grinwis (ChristenUnie), Chris Stoffer (SGP), Senna Maatoug (PvdA-GroenLinks), Joost Eerdmans (JA21), Jimmy Dijk (SP) en Marieke Koekoek (Volt) met algemene stemmen aangenomen.

Duidelijkheid en eenduidigheid, ook voor hulpmiddelen
BTW in de zorg - de Nefemed-werkgroep BTW is er eigenlijk het hele jaar druk mee. Het blijft voor alle betrokkenen een klus om een eenduidige interpretatie van de regels in te regelen. 

Een gelijk speelveld is noodzakelijk voor een goed functionerende markt, ook in de zorg. Een centraal vastgestelde interpretatie en aansturing zou dit vergemakkelijken. Wij kijken uit naar de uitwerking van deze door het voltallige Parlement gesteunde motie.  

Zijn medische hulpmiddelen en technologie altijd ingewikkeld en alleen voor (hoog)complexe zorg? Zeker niet!

Hieronder vijf voorbeelden van manieren waarop de eerstelijnszorg voor mensen met veelvoorkomende aandoeningen ondersteund en verbeterd kan worden en hun weer vrijheid geeft. 

Om de inzet van deze innovaties mogelijk te maken en te houden is meer beleidsmatige samenhang nodig en een eenduidige, voorspelbare en meerjarige ketenbekostiging. Lees daarover meer in dit nieuwsbericht.  
 
Diabeteshulpmiddelen
Diabetes behoort naar verwachting tot de top 3 meest voorkomende aandoeningen in 2040 in Nederland (VTV, 2018, RIVM). Een slimme glucosemeter op de arm (flash glucose monitoring) meet voortdurend de glucosewaarden zonder pijnlijke vingerprikken. Deze innovatie biedt nieuwe mogelijkheden om bloedglucosewaarden en andere vitale waarden digitaal op afstand te volgen, leefstijl- en behandeladvies snel daarop af te stemmen en zowel persoonlijk als digitaal zorg te verlenen en te ontvangen. Een zwaardere zorgvraag/behandeling kan zo vaak worden uitgesteld of zelfs voorkómen en patiënten kunnen beter meedoen in de maatschappij. 

De ervaring van een patiënt en een zorgprofessional met diabetesmonitoring via sensortechnologie is recent beschikbaar gemaakt in een video van het door VWS gesubsidieerde programma Zorg van Nu.

Wondzorg
Al enkele jaren zijn er transparante wondbedekkers op de Europese markt waarmee de wondgenezing ‘van buitenaf’ beter te volgen is. Daardoor hoeven bepaalde wonden minder vaak bekeken, met extra materiaal schoongemaakt en opnieuw bedekt en verbonden te worden. Inzet van innovatieve wondbedekkers helpt zo niet alleen bij het terugdringen van kostbare inzet van personeel en wondreinigings- en bedekkingsmaterialen, maar zorgt er ook voor dat er meer ruimte is voor persoonlijke aandacht voor de patiënt. Bovendien kan de patiënt zo zijn/haar genezing beter volgen en meer betrokken worden bij de zorg. Deze innovatieve wondbedekkers zijn in Nederland slechts beperkt beschikbaar voor patiënten omdat ze bij zorgverzekeraars in de zeer algemene inkoopcategorie ‘pleisters’ vallen en daar als ‘duur’ worden beoordeeld. In inkoopbeleid van zorgverzekeraars wordt de ‘total cost of care’ niet standaard meegewogen.

Absorberende continentiezorg
Ongeveer 80% van de bewoners van een verpleeghuis is incontinent. Het verwisselen van incontinentiemateriaal is voor het zorgpersoneel een tijdrovende en fysiek zware bezigheid en kan voor cliënten belastend zijn. Daarnaast wordt verschoning veelal op vaste momenten gedaan en heeft de zorg weinig inzicht wanneer cliënten urineren in het incontinentiemateriaal. Hierdoor wordt vaak te vroeg of te laat verschoond. Slim incontinentiemateriaal kenmerkt zich door sensoren in het incontinentiemateriaal. Door bijvoorbeeld een clip worden verzadigingssignalen doorgegeven aan een app. Zo kunnen zorgmedewerkers op afstand, bijvoorbeeld via een mobiele telefoon, zien in welke mate het incontinentiemateriaal van een bewoner verzadigd is en wanneer dit vervangen moet worden. 

Deze hulpmiddelen worden als bewezen innovatie erkend door het Kenniscentrum Digitale Zorg, een initiatief van Zorgverzekeraars Nederland. Helaas dreigt deze innovatie van de Nederlandse markt te verdwijnen doordat het duurzaamheidsbeleid en het gezondheidsbeleid niet op elkaar zijn afgestemd. 
 
Stomazorg 
De juiste keuze van een hulpmiddel voor een stomapatiënt kan complicaties zoals huidproblematiek voorkomen, zorgen voor betere nachtrust en daarmee betere participatie in de maatschappij. Passende hulpmiddelen kunnen zorgkosten van een hogere zorgzwaarte voorkomen.

Katheterzorg
Innovatieve katheters nemen risicofactoren voor het krijgen van een urineweginfectie weg. Zo dragen innovatieve katheters, naast het ledigen van de blaas, ook bij aan minder antibioticagebruik, minder inzet van zorgprofessionals en een lagere kans op ziekteverzuim, omdat infectie wordt voorkomen.

Gerichte inzet van medische hulpmiddelen en technologie kan de zorg vereenvoudigen, de totale zorgkosten beperken en het dagelijks leven van patiënten en hun naasten verbeteren. Innovaties kunnen zorgprofessionals ondersteunen bij hun werkzaamheden of zelfs ontlasten, waardoor er meer tijd en ruimte komt voor menselijk contact, triage en handelingen die (nog) niet met techniek kunnen worden verricht.
 
Waar zijn de arbeidsbesparende hulpmiddelen? 
De leden van Nefemed ondersteunen de inzet van minister Agema zoals beschreven in de Kamerbrief Versterking Eerstelijnszorg van 25 oktober jl. Maar zij missen daarin de aanzienlijke rol die de soepele en vlotte inzet van arbeidsondersteunende en -besparende hulpmiddelen en medische technologie daarbij kunnen spelen. 

Waar blijft het medische hulpmiddelenbeleid? 
Meer beleidsmatige samenhang en een eenduidige, voorspelbare en meerjarige ketenbekostiging voor medische innovaties maken zowel de zorg als het werk persoonlijker, efficiënter en effectiever. Daarom dringt Nefemed bij de minister en volksvertegenwoordigers aan: 

1. Ontwikkel een gedragen toekomstbeeld en beleid voor hulpmiddelen, medische technologie en digitale zorg samen met eerstelijnsprofessionals, patiënten en andere betrokkenen, zodat deze nieuwe vormen van zorg praktisch, tijdig en passend ingezet kunnen worden.
   
   
2. Maak functioneringsgerichte zorg écht mogelijk, zodat zorgprofessional en patiënt samen kunnen bepalen welke zorg het best past bij dienst unieke situatie, zonder administratieve rompslomp, nodeloze verwijzingen en frustrerende vertragingen.
   
   
3. Zorg voor nauwgezette interdepartementale afstemming van het beleid voor vergoeding en bekostiging, kwaliteit- en veiligheid, duurzaamheid en inkoop, zodat medische innovaties beschikbaar kunnen blijven voor zorgverleners en patiënten.
   
   
4. Maak pakketbeoordeling en inkoop op basis van een (sectoroverstijgende) maatschappelijke kosten-batenanalyse mogelijk, zodat de inzet van medische hulpmiddelen en technologie bij beoordeling, diagnose en/of behandeling ook elders in de keten arbeid en kosten kan besparen en maatschappelijk maximaal kan renderen. 

Commissiedebat Eerstelijnszorg
Op 7 november 2024 vergadert de vaste commissie voor VWS over de Eerstelijnszorg.  Lees hier de brief van Nefemed aan de woordvoerders Eerstelijnszorg.

De huidige EU-regelgeving belemmert de toegang tot beschikbare medische technologieën voor betere, minder arbeidsintensieve en meer duurzame vormen van preventie, diagnostiek en behandeling. 

Hoewel de Europese verordeningen voor Medische hulpmiddelen en In-vitro diagnostica (MDR en IVDR) zijn gericht op veiligheid en innovatie, blijkt na zes jaar implementatie dat deze doelen nog steeds niet volledig worden bereikt.
Het huidige systeem is complex, traag en kostbaar, waardoor toegang tot technologieën, zowel bestaande als nieuwe, wordt bemoeilijkt. Er is bovendien een brede consensus dat de MDR bijdraagt aan beschikbaarheidsproblemen.

De MedTech Alliantie, bestaande uit FME, FMed, Diagned en Nefemed, heeft minister Agema in een open brief opgeroepen om zich in te spannen voor:

1. Efficiënter CE-markeringssysteem
   Er is een efficiënter en voorspelbaar systeem nodig dat de administratieve lasten en kosten vermindert en sneller kan worden doorlopen. Een flexibel systeem dat kan reageren op externe veranderingen is essentieel.
   
   
2. Ondersteuning van innovatie
   Het systeem moet innovatie stimuleren, met platforms voor vroegtijdige dialoog en versnelde beoordelingsprocedures voor technologieën die inspelen op onvervulde medische behoeften.
   
   
3. Hervorming van het toezicht
   Een centrale structuur moet het toezicht op de aangemelde instanties verbeteren, met een sterke focus op efficiëntie en ondersteuning van MKB-bedrijven. Dit zal de harmonisatie en effectiviteit van certificeringsprocessen versterken.
   
   

Lees hier de open brief van de MedTech Alliantie.

Zorginstituut Nederland onderzoekt de mogelijkheden van een Horizonscan MedTech. 

Op 18 november nemen de projectleiders Horizonscan MedTech, Wytse Bruinsma en Robin Toorneman, onze leden mee in wat zij met deze horizonscan en het project voor ogen hebben.

Nefemed-leden kunnen zich voor dit webinar aanmelden via secretariaat@nefemed.org.

Langzaam ontvouwen zich de werkelijke plannen van het Kabinet Schoof. Waar het Regeerakkoord en de Rijksbegroting 2025 - met de nodige voorbehouden - nog praktische oplossingen voor de zorg leken te bieden, verschenen daags voor het Begrotingsdebat VWS bezuinigingsplannen die de zorg juist verder in problemen brengen. 

Betere beleidsafstemming
Ja, er was goed nieuws. Het Kabinet wil de afstemming tussen zorgwetten verbeteren, zodat het tekort aan menskracht in de zorg (deels) opgevangen kan worden door medische hulpmiddelen en technologie. Het Kabinet zegt ook de knelpunten voor verduurzaming van de (hulpmiddelen)zorg te agenderen en interdepartementaal op te pakken. Beleid waar Nefemed zich lang sterk voor gemaakt heeft. 

Ondoordachte bezuinigingen
Maar. In antwoord op de vragen van Tweede Kamerleden antwoordde minister Agema op 16 oktober: 'Ja, het klopt dat er een bezuiniging gepland staat die oploopt tot structureel €130 miljoen vanaf 2032 in verband met de maatregel ‘Doelmatige inkoop geneesmiddelen en medische technologie’ (# 86, 357 en 474). Daar bovenop komen nu de bezuinigingen op instellen en innovatieprogramma's, uit de 'Nota van wijziging en Invulling taakstelling' van 21 oktober.
  
Arbeidsbesparende hulpmiddelen
De arbeidsmarkt is terecht de grootste zorg-zorg van minister Agema. Innovatieve hulpmiddelen kunnen de arbeidsdruk verlichten, zelfredzaamheid vergroten, diagnostiek en behandeling verbeteren. Kortom: zorg en -kosten voorkomen. MITS ze toegankelijk zijn. In Nederland. Voor zorgverleners en patiënten. En als ze betaald kunnen worden uit de Wmo, Wlz en Zvw. 

Doordachte inzet
In aanloop naar het Begrotingsdebat VWS op 23 oktober roept Nefemed Kamer en Kabinet op: DOORDENK per zorgvraagpad en (thuis)zorgtraject hoe (arbeids)besparingen gerealiseerd kunnen worden, in plaats van de kaasschaaf zó over de instellingen te halen, een streep te trekken door innovatietrajecten en de rekening bij gemeenten neer te leggen.

De leden van Nefemed kunnen en willen daarbij helpen. Zij hebben de internationaal bewezen kennis in huis om gericht mee te denken over oplossingen.

Met een elektronische gebruiksaanwijzing (eIFU) wordt de noodzakelijke informatie over medische hulpmiddelen en medische technologie aanzienlijk beter. Beter toegankelijk, veiliger door onder meer real-time updates, gebruiksvriendelijker, direct beschikbaar in meer talen en niet in de laatste plaats milieuvriendelijker. 

De Europese Verordening Medische Hulpmiddelen (EU) 2017/745 (MDR) vereist dat fabrikanten een gebruiksaanwijzing (instructions for use of IFU) verstrekken om gebruikers van het hulpmiddel te ondersteunen bij het veilig en correct gebruik ervan. De IFU is de algemene en technische informatie die door de fabrikant wordt verstrekt om de gebruiker te informeren over het beoogde doel en het juiste gebruik van het medische hulpmiddel, evenals over eventuele contra-indicaties, waarschuwingen of voorzorgsmaatregelen. 

De Verordening voor elektronische IFU (EU) 2021/2226 wordt herzien. Nederland en de Nederlandse zorgverleners en zorginstellingen zijn gevraagd naar hun mening over eIFU's. Vanwege de grote voordelen voor veiligheid en gebruiksvriendelijkheid, doet Nefemed een beroep op het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en de Europese Commissie om de reikwijdte van eIFU uit te breiden naar alle medische hulpmiddelen, inclusief die voor niet-professionele gebruikers.  

De impact van een dergelijke aanpassing is groot, als we bedenken dat alleen al in Nederland zo’n 500.000 verschillende hulpmiddelen op de markt zijn, met een veelvoud aan gebruikers. De grote voordelen van de allerlaatste informatie zó binnen handbereik mogen we niet missen. Vanzelfsprekend moeten fabrikanten altijd een gratis papieren kopie van de IFU (blijven) verstrekken wanneer een gebruiker daarom vraagt. 

Lees hier het Nefemed position paper over de uitbreiding van het gebruik van elektronische gebruiksaanwijzingen (eIFU) voor medische hulpmiddelen.

Meer achtergronden in Let's Go Digital: Instructions for Use.